Wat is huidkanker?

Huidkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker in België en Nederland. Het ontstaat wanneer huidcellen ongecontroleerd beginnen te groeien. Er zijn verschillende soorten huidkanker, maar de drie belangrijkste zijn:

• Basaalcelcarcinoom
• Plaveiselcelcarcinoom
• Melanoom

De eerste twee soorten komen het vaakst voor en groeien meestal langzaam. Een melanoom is zeldzamer, maar veel gevaarlijker omdat het sneller uitzaait naar andere delen van het lichaam.

Hoe ontstaat huidkanker?

De grootste risicofactor voor huidkanker is blootstelling aan ultraviolette (uv) straling. Die straling komt van de zon, maar ook van zonnebanken. UV-stralen beschadigen het DNA in huidcellen. Als dat DNA niet goed wordt hersteld, kunnen er foutjes ontstaan. Die foutjes kunnen leiden tot ongecontroleerde celdeling en zo tot kanker.

Andere risicofactoren zijn:

• Een lichte huid, ogen en haar
• Veel zonverbranding in de jeugd
• Een familiegeschiedenis van huidkanker
• Een verzwakt immuunsysteem
• Oudere leeftijd

Hoe herken je huidkanker?

Huidkanker kan zich op verschillende manieren uiten. Het is belangrijk om alert te zijn op veranderingen aan de huid. Let vooral op:

• Wondjes die niet genezen
• Vlekjes die veranderen van vorm, kleur of grootte
• Een bultje dat blijft groeien
• Jeuk of bloeden zonder duidelijke reden
• Een moedervlek die verandert of asymmetrisch wordt

Bij twijfel is het belangrijk om naar een arts of dermatoloog te gaan.

Bescherming tegen de zon

De zon is goed voor ons humeur en helpt bij de aanmaak van vitamine D, maar te veel zon is schadelijk. Daarom is bescherming tegen uv-straling essentieel. Enkele belangrijke adviezen:

• Zoek de schaduw op tussen 11 en 15 uur
• Draag beschermende kleding, zoals een hoed en lange mouwen
• Gebruik een zonnebril die uv-stralen tegenhoudt
• Smeer je huid in met zonnecrème met factor 30 of hoger
• Vermijd zonnebanken volledig

Hoe gebruik je zonnecrème correct?

Zonnecrème is een belangrijk hulpmiddel, maar moet correct worden gebruikt. Hier zijn enkele tips:

• Breng de crème een half uur voor je naar buiten gaat aan
• Smeer voldoende: ongeveer een halve theelepel per lichaamsdeel
• Vergeet je oren, nek, voeten en lippen niet
• Herhaal om de twee uur of na zwemmen of zweten
• Gebruik zonnecrème ook op bewolkte dagen. UV-stralen dringen door wolken heen.

De rol van kleding

Kleding kan uv-straling tegenhouden. Donkere, dichtgeweven stoffen beschermen beter dan lichte of dunne kleding. Er bestaat ook uv-werende kleding met een UPF-label (Ultraviolet Protection Factor). Een UPF van 50 betekent dat slechts 1/50 van de uv-straling de huid bereikt.

Goede kledingbescherming omvat:

• Een breedgerande hoed die gezicht, nek en oren bedekt
• Een zonnebril met uv-bescherming
• Een shirt met lange mouwen en een kraag

Vitamine D en zonlicht

Zonlicht is belangrijk voor de aanmaak van vitamine D. Te weinig zonlicht kan leiden tot een tekort. Daarom is een evenwicht nodig: genoeg zonlicht voor je gezondheid, maar niet te veel om huidkanker te vermijden. In de lente en zomer is een korte blootstelling van 15 tot 30 minuten per dag vaak voldoende. In de winter kan suppletie nodig zijn.

Zelfcontrole van de huid

Het regelmatig controleren van je huid kan helpen om huidkanker in een vroeg stadium op te sporen. Doe dit bij voorkeur maandelijks. Gebruik een spiegel of vraag hulp bij moeilijk zichtbare plekken zoals de rug.

Let op de zogenaamde ABCDE-regel voor moedervlekken:

A: asymmetrie

B: begrenzing is onregelmatig

C: kleur is niet egaal

D: diameter is groter dan 6 mm

E: evolutie of verandering in vorm, kleur of grootte

Als je iets verdachts opmerkt, raadpleeg dan een arts.

Regelmatige controle door een arts

Voor mensen met een verhoogd risico is het verstandig om zich jaarlijks te laten controleren door een dermatoloog. Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met veel moedervlekken, een familiegeschiedenis van huidkanker of eerdere huidkanker.

Wat zegt de wetenschap?

Verschillende wetenschappelijke studies bevestigen dat zonbescherming effectief is in het voorkomen van huidkanker. Onderzoek toont aan dat regelmatige zonnecrèmegebruikers minder kans hebben op melanoom. Ook uv-werende kleding vermindert het risico aanzienlijk.

Een overzichtsstudie uit 2022 in het Journal of the American Academy of Dermatology concludeerde dat dagelijkse zonbescherming, in combinatie met voorlichting, het risico op huidkanker met tot 50% kan verlagen.

Daarnaast toont onderzoek aan dat zonnebanken een grote risicofactor vormen. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie verhoogt het gebruik van zonnebanken het risico op melanoom met 75% bij mensen onder de 35 jaar.

Huidkanker en kinderen

Kinderen hebben een kwetsbare huid. Bescherming vanaf jonge leeftijd is essentieel. Zonnebrand op jonge leeftijd verhoogt het risico op huidkanker later in het leven. Ouders kunnen het volgende doen:

• Baby’s jonger dan 1 jaar uit de directe zon houden
• Kinderen beschermen met uv-werende kleding en zonnecrème
• Het goede voorbeeld geven door zelf ook bescherming te gebruiken

Huidkanker voorkomen in het dagelijks leven

Enkele eenvoudige gewoontes kunnen het risico op huidkanker verlagen:

• Blijf uit de zon op piekmomenten
• Gebruik dagelijks zonnecrème, ook op gewone dagen
• Draag standaard een hoed en zonnebril in de zomer
• Vermijd zonnebanken volledig
• Controleer je huid regelmatig

Conclusie

Huidkanker is in veel gevallen te voorkomen door bewuste keuzes te maken. Door je goed te beschermen tegen de zon, zonnecrème correct te gebruiken en je huid in de gaten te houden, verklein je het risico aanzienlijk. Voorlichting, zelfcontrole en regelmatige doktersbezoeken zijn de sleutels tot preventie. Bescherm jezelf en je geliefden, niet alleen op vakantie maar elke dag. Want je huid is het grootste orgaan van je lichaam, en verdient zorg en aandacht.