Waarom zijn er steeds meer 'ozempicbaby's'

In de afgelopen jaren is er veel media-aandacht geweest voor het geneesmiddel Ozempic. Oorspronkelijk werd dit medicijn ontwikkeld voor mensen met diabetes type 2. Maar al snel werd duidelijk dat het middel ook helpt bij gewichtsverlies. Daardoor gingen steeds meer mensen zonder diabetes het gebruiken als afslankmiddel. Dit leidde tot een onverwacht neveneffect: een groeiend aantal vrouwen dat zwanger raakt terwijl ze dachten dat ze onvruchtbaar waren. Deze zwangerschappen worden in de volksmond 'ozempicbaby's' genoemd. In dit artikel bekijken we waarom dit gebeurt en wat de medische wetenschap hierover zegt.
 

Wat is ozempic precies

Ozempic is de merknaam van een geneesmiddel met de werkzame stof semaglutide. Het behoort tot de groep van GLP-1 receptoragonisten. Deze middelen bootsen het effect na van het natuurlijke hormoon GLP-1. Dit hormoon zorgt voor:

• het stimuleren van de insulineproductie na het eten
• het remmen van de afgifte van glucagon, dat de bloedsuiker verhoogt
• het vertragen van de maaglediging, waardoor je je langer vol voelt
• het beïnvloeden van honger- en verzadigingsgevoelens in de hersenen

Dankzij deze werking helpt Ozempic niet alleen bij het onder controle houden van de bloedsuiker, maar ook bij het verliezen van gewicht.
 

Ozempic als afslankmiddel

Hoewel Ozempic oorspronkelijk bedoeld was voor mensen met diabetes, gingen steeds meer mensen het gebruiken om af te vallen. In veel landen werd het populair via sociale media. Influencers en beroemdheden deelden hun ervaringen, waardoor de vraag naar het middel sterk toenam. Het gebruik bij mensen zonder diabetes is op veel plaatsen controversieel, omdat het niet officieel is goedgekeurd als afslankmiddel voor het grote publiek.

Toch schrijven artsen het soms off-label voor, vooral aan mensen met ernstig overgewicht. Ook zijn er varianten zoals Wegovy, die speciaal zijn goedgekeurd voor gewichtsverlies. Wegovy bevat dezelfde werkzame stof als Ozempic, maar in een andere dosering.
 

Effect van overgewicht op vruchtbaarheid

Overgewicht en obesitas kunnen een negatieve invloed hebben op de vruchtbaarheid. Bij vrouwen kan het leiden tot hormonale verstoringen, zoals het polycysteus ovariumsyndroom (PCOS). Daardoor is de eisprong onregelmatig of blijft hij zelfs uit. Ook de kwaliteit van de eicellen kan achteruitgaan door overgewicht.

Bij mannen kan overgewicht leiden tot een verminderde spermakwaliteit en een lagere testosteronspiegel. Al deze factoren maken het moeilijker om zwanger te raken.
 

Gewichtsverlies en herstel van de vruchtbaarheid

Wanneer iemand met overgewicht afvalt, kunnen hormonale processen zich herstellen. Bij vrouwen met PCOS kan de menstruatiecyclus weer op gang komen. Dit verhoogt de kans op een spontane eisprong en dus op een natuurlijke zwangerschap. Sommige vrouwen merken dit niet meteen, zeker als ze jarenlang onregelmatig ongesteld waren. Daardoor kan een zwangerschap onverwacht komen.

Bij gebruik van Ozempic gebeurt dit gewichtsverlies vaak snel. Het middel onderdrukt de eetlust en zorgt voor een lager calorieverbruik. Veel gebruikers verliezen binnen enkele maanden al een groot aantal kilo’s. Dit plotselinge gewichtsverlies kan ervoor zorgen dat de vruchtbaarheid sneller terugkomt dan verwacht.
 

Waarom deze zwangerschappen 'ozempicbaby’s' worden genoemd

De term 'ozempicbaby' is ontstaan omdat veel vrouwen die het middel gebruikten dachten dat ze niet vruchtbaar waren. Sommigen gebruikten jarenlang anticonceptie niet meer omdat zwangerschap toch onwaarschijnlijk leek. Wanneer ze dan Ozempic begonnen te gebruiken en veel gewicht verloren, werd hun hormonale balans hersteld en raakten ze onverwacht zwanger.

Deze baby's worden dus 'ozempicbaby’s' genoemd omdat hun conceptie indirect te maken heeft met het gebruik van het middel. Het gaat hier niet om een directe werking van het geneesmiddel op de eicellen of de baarmoeder, maar om een effect op het lichaam als geheel door gewichtsverlies en hormonale normalisatie.
 

Wetenschappelijke verklaringen voor de toename

Wetenschappers hebben meerdere verklaringen voor het fenomeen van de ozempicbaby’s:

• gewichtsverlies zorgt voor herstel van de eisprong bij vrouwen met PCOS
• verbetering van insulinegevoeligheid heeft een gunstig effect op de hormonale balans
• vermindering van ontstekingen in het lichaam bij gewichtsverlies kan de vruchtbaarheid verbeteren
• meer lichaamsbeweging en betere eetgewoonten door motivatie bij gewichtsverlies

Een studie uit 2022 toonde aan dat vrouwen met obesitas die 10 tot 15 procent van hun lichaamsgewicht verloren, hun kans op een natuurlijke zwangerschap verdubbelden. Ook bij gebruik van GLP-1 middelen zoals semaglutide is een verbetering van de menstruatiecyclus vastgesteld.
 

Risico’s voor zwangere vrouwen bij gebruik van ozempic

Hoewel Ozempic positieve effecten heeft op het gewicht en indirect op de vruchtbaarheid, zijn er belangrijke risico’s bij gebruik tijdens de zwangerschap. In dierstudies zijn nadelige effecten gezien op de foetus, zoals afwijkingen en een verhoogd risico op miskraam. Daarom wordt aangeraden om Ozempic minstens twee maanden voor een geplande zwangerschap te stoppen.

Voor vrouwen die onverwacht zwanger worden tijdens gebruik van Ozempic is het belangrijk om zo snel mogelijk contact op te nemen met hun arts. Er moet dan samen gekeken worden naar mogelijke risico’s en vervolgonderzoek.
 

Artsen waarschuwen voor onbedoelde zwangerschappen

Steeds meer gynaecologen en huisartsen waarschuwen hun patiënten dat ze bij gebruik van afslankmedicatie zoals Ozempic opnieuw vruchtbaar kunnen worden. Dit wordt soms onvoldoende besproken bij de start van de behandeling. Daarom raden artsen aan om anticonceptie te gebruiken zolang iemand niet bewust probeert zwanger te worden.

Ook farmaceutische bedrijven zoals Novo Nordisk, de fabrikant van Ozempic, hebben inmiddels waarschuwingen toegevoegd aan hun bijsluiters en informeren artsen hierover.
 

Maatschappelijke en ethische vragen

Het fenomeen roept ook bredere vragen op. Mag een medicijn bedoeld voor diabetes zomaar gebruikt worden om af te vallen? En wie is verantwoordelijk als mensen onverwacht zwanger raken omdat ze niet wisten dat hun vruchtbaarheid kon terugkeren?

Daarnaast is er discussie over de beschikbaarheid. Door het massale gebruik van Ozempic door mensen zonder diabetes is er op sommige plaatsen een tekort ontstaan. Daardoor komen mensen met diabetes soms zonder hun noodzakelijke medicatie te zitten.

De toename van het aantal 'ozempicbaby’s' is een voorbeeld van hoe een medische doorbraak onverwachte maatschappelijke gevolgen kan hebben. Ozempic helpt mensen met overgewicht om gewicht te verliezen, wat op zijn beurt de vruchtbaarheid verbetert. Vrouwen die jarenlang dachten dat ze niet meer zwanger konden raken, blijken dat na gewichtsverlies toch te kunnen.

Dit benadrukt het belang van goede medische begeleiding en informatie bij het gebruik van medicijnen zoals Ozempic. Gebruikers moeten bewust worden gemaakt van mogelijke veranderingen in hun lichaam, ook als die niet direct met de werking van het middel te maken lijken te hebben. Alleen zo kunnen onverwachte zwangerschappen worden voorkomen en kan het middel veilig worden ingezet in de strijd tegen obesitas.