In België en Europa zien we een duidelijke trend: steeds meer jonge volwassenen kiezen ervoor om niet direct op eigen benen te staan, maar (opnieuw) – of gedurende langere tijd – in te trekken bij de ouders. De term « hotel mama » wordt soms gebruikt om dit woon­arrangement aan te duiden: het jonge volwassene‐kind woont thuis bij de ouders en profiteert van voorzieningen zonder de volledige lasten van een zelfstandig huishouden. De vraag die in dit redactionele artikel centraal staat is: is dit arrangement gratis of betalend? Met andere woorden: wat zijn de financiële, sociale en psychologische implicaties als kinderen bij de ouders wonen, en wie betaalt wat? We beschouwen aanleiding, context, voordelen en nadelen, cijfers voor België, en spreken over mogelijke regels en afspraken. Dit artikel is geografisch geoptimaliseerd voor Vlaanderen en België, en bevat relevante zoekwoorden zoals “hotel mama”, “jongeren wonen bij ouders”, “leaving home België”, “kosten zelfstandig wonen”, “woningmarkt Vlaanderen”.

Context en terminologie

De uitdrukking «hotel mama» is informeel, en verwijst naar de situatie waarin een jongvolwassene in het ouderlijk huis woont, vaak met minder verantwoordelijkheid dan in een zelfstandig huishouden. Deze situatie kan tijdelijk zijn (bijvoorbeeld tijdens studies of herstel van een relatie) of langdurig. In wetenschappelijk onderzoek wordt dit soort wonen soms aangeduid als «nesting» of als deel van de “boomerang generatie” – jonge volwassenen die terug­keren naar het ouderlijk huis of daar blijven wonen vanwege economische of sociale redenen. 

In België blijkt dat de gemiddelde leeftijd om het ouderlijk huis te verlaten relatief hoog is. Uit een studie bleek dat meer dan 20 % van de Belgen pas op of na hun 30e het ouderlijk huis verlaat. 

Het is dus zinvol om te onderzoeken wat dit betekent in termen van kosten en baten.

Waarom wonen jonge volwassenen bij de ouders?

Er zijn meerdere factoren die verklaren waarom jonge volwassenen langer bij de ouders blijven of terugkomen.

• Economische factoren: De woningmarkt is duurder geworden, huren of kopen is lastiger. Volgens een artikel over België draaien jongeren de trend terug omdat ze de hoge huurprijzen of de zware hypotheeklasten vermijden. 
• Werk­zekerheid: Tijdelijke contracten, deeltijdse banen of onzekerheid op de arbeidsmarkt maken zelfstandige huisvesting lastiger. Uit onderzoek blijkt dat de situatie op de arbeidsmarkt significant samenhangt met het uitstellend karakter van huis­verlatingsgedrag. 
• Sociale en psychologische factoren: Voor jongeren kan het ouderlijk huis een comfortzone blijven, een veilige omgeving om te sparen of te wachten op de “juiste” stap. Het blijft ook een emotionele binding met de ouders. Uit kwalitatief onderzoek in Vlaanderen kwam naar voren dat jonge volwassenen zowel hun onafhankelijkheid willen als verbondenheid met de ouders voelen. 
• Culturele en geografische variatie: In sommige landen of regio’s is het langer bij de ouders wonen traditioneler of economisch eerder de norm. Uit een Europees onderzoek bleek dat tussen 2011-2019 de gemiddelde helft tot meer van de jonge volwassenen bij de ouders woonde, afhankelijk van leeftijd en regio. 

Gratis of betalend? – wat bedoelen we precies?

Wanneer we spreken over gratis of betalend, bedoelen we de mate waarin de jonge volwassene een bijdrage levert aan het huishouden, en/of de mate waarin de ouders kosten dragen zonder vergoeding. Het gaat dus om vragen als: betaalt de jongere huur? draagt hij of zij bij in energiekosten of boodschappen? Worden regels afgesproken? Zie je het als gast zijn? Of als mede­huurder? Voor de ouders geldt: moeten zij bijkomende lasten betalen? En is dit haalbaar?
In de praktijk zijn er meerdere varianten:

• De jongere woont zonder directe financiële bijdrage bij de ouders.
• De jongere betaalt een symbolische bijdrage of “kostendekking” (bijvoorbeeld voor voeding, nutsvoorzieningen).
• De jongere betaalt een markt­huur of een aanzienlijke bijdrage.
• Er geldt een formele huurovereenkomst tussen ouders en kind.

Elke variant heeft andere gevolgen op financieel, juridisch en psychologisch vlak.

Voor- en nadelen vanuit het perspectief van de jongere

Voordelen

• Besparen op vaste woonlasten: Als je bij je ouders woont, hoef je vaak niet de volle huur of hypotheek te betalen. Dit geeft spaarruimte of minder schulden. In België werd dit beschouwd als een belangrijk voordeel in de huidige woning­markt. 
• Flexibiliteit: Je woont in vertrouwde omgeving, mogelijk minder verplichtingen dan in een zelfstandige woning.
• Emotionele steun en comfort: Voor jonge volwassenen kan de overgang naar volledig zelfstandig wonen zwaar zijn; bij ouders blijven kan helpen bij de transitie.

Nadelen

• Verminderde autonomie: Wonen bij ouders kan beteken dat je minder zeggenschap hebt over je huishouden, routines, privacy.
• Vertraging in zelfstandigheid: Soms betekent het dat plannen om zelfstandig te wonen, te werken of te investeren vertragen. Dit kan ook impact hebben op levensfase­ontwikkeling. Onderzoek geeft aan dat het “uitstellen van volwassenheid” (postponement syndrome) hiermee samenhangt. 
• Onzichtbare kosten: Ook al betaal je weinig of niets, er kunnen psychosociale kosten zijn (gevoel van afhankelijkheid, spanningen).
• Verstoorde gezins­dynamiek: Het kan spanningen geven tussen ouders en kind, zeker als de verwachtingen niet duidelijk zijn.

Voor- en nadelen vanuit het perspectief van de ouders

Voordelen

• Extra steun: Soms biedt het jonge volwassene extra hulp in het huishouden, wat voor ouders een voordeel kan zijn.
• Financiële rust: In plaats van dat zoon of dochter meteen op eigen benen moet staan, kunnen ouders samen met hem/haar de lasten dragen, wat de kans op naschokken (studieschulden, werkloosheid) verkleint.

Nadelen

• Extra kosten: Ouders kunnen meer lasten hebben wanneer een kind blijft wonen (hogere energie, voeding, onderhoud).
• Psychologisch: Als het kind langdurig blijft, kan de rol van ouder/kind verstoord raken, kan het ouderlijk huis minder “rust” worden.
• Onzekerheid over bijdrage: Als er geen duidelijke afspraken zijn, kan dit leiden tot frustratie of onduidelijkheid.

Financiële realiteit in Vlaanderen/België

Voor België zijn er interessante cijfers:

In 2011 woonden 51 % van Belgen tussen 18 en 29 jaar nog bij hun ouders. 

Een recent onderzoek uit 2025 toonde aan dat meer dan één op vijf Belgen pas op of na hun 30e het ouderlijk huis verlaat. 

Een artikel over de Belgische woning­markt omschrijft dat jonge volwassenen terugkeren naar het ouderlijk huis om financiële redenen, bijvoorbeeld om te sparen voor een woning. 

Deze gegevens onderstrepen dat “hotel mama” geen zeldzaam fenomeen is in Vlaanderen/België.
Wat betreft bijdragen: in de praktijk vertellen jonge volwassenen op forums bijvoorbeeld dat zij “ 250 euro per maand” of “300 euro + maaltijd­cheques” betalen aan hun ouders als bijdrage. 

Het betekent dat de variant “betaald wonen bij ouders” in sommige gevallen reeds voorkomt. Het is echter niet systematisch en niet altijd contractueel geregeld.

Wetenschappelijke inzichten

In het artikel van Sompolska-Rzechuła et al. (2022) over “young adults living with their parents” (EU-breed) komt naar voren dat:

Het percentage jonge volwassenen dat bij de ouders woont (25-34 jaar) in 2019 gemiddeld 30,5 % bedroeg in de EU. 

Er is een correlatie tussen een hoge mate van “nesting” (blijven bij de ouders) en een lagere beroeps­participatie/werkzekerheid. 

Economische factoren (loon, huisvesting, contracttype) spelen een grote rol.
In België bleek uit het kwalitatieve onderzoek van Kins, De Mol & Beyers (2014) dat jonge volwassenen een ambivalent gevoel hebben: enerzijds het verlangen naar zelfstandigheid, anderzijds de wens om verbonden te blijven met de ouders. 

Dit wetenschappelijke kader toont aan dat wonen bij de ouders geen louter gemakzucht is, maar vaak een aanpassing aan macro-economische omstandigheden.

Wanneer is wonen bij ouders gratis?

Je zou kunnen spreken van “gratis” wonen in een ouderlijk huis als de jongere geen of nauwelijks financiële bijdrage levert en weinig verplichtingen heeft. Kenmerken kunnen zijn:

• Geen huur of bijdrage voor nutsvoorzieningen.
• Ouders verzorgen voeding, onderhoud, huishouden zonder extra vergoeding.
• Geen formele huurovereenkomst of afbetalingsregeling.

De jongere blijft relatief afhankelijk van de ouders.
In dat geval is het voordeel voor de jongere een forse kostenbesparing. Voor de ouders betekent dit dat zij de lasten grotendeels dragen. Deze situatie is financieel mogelijk als de ouders het zich kunnen veroorloven, of als de jongere slechts tijdelijk blijft.

Wanneer is wonen bij ouders betalend?

Er zijn ook steeds meer vormen waarin de jongere een bijdrage levert:

• De jongere betaalt (symbolisch) een maandelijkse bijdrage voor huur, nuts of voeding. Dit kan variëren van enkele tientallen tot honderden euro’s.
• Formalisering van samenwerking: ouders en jongere spreken regels af over wie wat betaalt, wat de duur is, en wat de verwachtingen zijn.
• De jongere houdt meer zelfstandigheid, draagt meer verantwoordelijkheid.

Soms is het alsof de jongere en ouders een gedeeld huishouden voeren, waarin de bijdrage in verhouding staat tot het gebruik van de ruimte.
Deze vorm kan zowel voor de jongere als voor de ouders voordelen bieden: de jongere voelt zich meer “in dienst” van de woonruimte en ouders krijgen gerechtvaardigde compensatie voor de kosten. Dit maakt de term “hotel mama gratis” minder van toepassing en eerder: “hotel mama met bijdrage”.

Afspraken en best practices

Om spanning of onduidelijkheid te vermijden tussen ouders en jonge volwassenen is het aan te raden om duidelijke afspraken te maken. Die kunnen de volgende elementen bevatten:

• Bijdrage/vergoeding: vastleggen of de jongere iets betaalt, hoeveel en wanneer.
• Duur van verblijf: is het tijdelijk (bijvoorbeeld totdat een bepaald spaardoel gehaald is) of onbepaalde tijd?
• Verantwoordelijkheden: wie zorgt voor schoonmaak, boodschappen, onderhoud, gemeenschappelijke ruimtes?
• Privéruimte en autonomie: hoe is de kamer/flat binnen het ouderlijk huis geregeld? Hoeveel privacy?
• Uittreedplan: wat is de planning om op eigen benen te staan? Spaardoel, overschakeling naar zelfstandig wonen?
• Juridisch kader: hoewel ouders en kinderen vaak onder hetzelfde dak wonen, kunnen fiscale of huurrechtelijke aspecten een rol spelen.
  Dergelijke afspraken zorgen ervoor dat iedereen weet waar hij of zij aan toe is, wat de verwachtingen zijn, en of het eerder “gratis” of “betalend” is.

De impact op zelfstandigheid en woning / leefkosten

Voor de jongere: wanneer bij de ouders gewoond wordt met weinig bijdrage, ontstaat er ruimte om te sparen, studies af te ronden of te wachten op betere arbeidskansen. Daarmee is er een economisch voordeel. Toch bestaat het risico dat men te lang blijft hangen, wat de stap naar zelfstandigheid kan vertragen.

Voor de ouders: een langere periode van ondersteuning kan financiële druk geven, vooral als er geen bijdrage is. Ook kan het de planning van het ouderlijk huishouden beïnvloeden: bijvoorbeeld wanneer ouders willen verkleinen, verhuizen of hun pensioen­woning plannen.

Wat de woningmarkt betreft: hoe langer jongeren bij de ouders blijven, hoe later zij een zelfstandig huishouden vormen. Dit heeft gevolgen voor de vraag naar woningen, huurprijzen, eigenaarschap en demografische structuur van huishoudens. Het wetenschappelijke onderzoek wijst uit dat uitgesteld huis­verlaten samenhangt met economische en institutionele omstandigheden (zoals huurprijsniveau, arbeidsmarkt). 

Financiële scenario’s: meerdere mogelijke richtingen

We illustreren enkele scenario’s om het verschil tussen gratis en betalend te verduidelijken:

• Scenario A: Jongere woont bij ouders, betaalt geen huur, draagt niet of nauwelijks bij aan nutsvoorzieningen. Ouders verzorgen alle kosten. Dit is de klassieke “gratis hotel mama”-variant.
• Scenario B: Jongere woont bij ouders, betaalt een symbolische bijdrage (bijvoorbeeld € 100/maand) voor voeding en nutskosten. Ouders betalen de rest. De jongere spaart voor een eigen woning.
• Scenario C: Jongere woont bij ouders, betaalt een markt­conforme huur of een substantieel bedrag (bijvoorbeeld € 300-€ 400/maand) en is verantwoordelijk voor eigen kosten. Dit is meer een “betalend” variant – de jongere functioneert quasi als huurder binnen het ouderlijk huis.
  
  Welke keuze het beste is, hangt af van de financiële situatie van jongere en ouders, de woningmarkt in de regio (Vlaanderen, Brussel, Wallonië), de plannen voor toekomstig wonen, en de persoonlijke voorkeuren voor zelfstandigheid.

Regionale overwegingen voor Vlaanderen en België

Voor Vlaanderen geldt dat de huurprijzen en eigendomsprijzen in de steden (zoals Antwerpen, Gent, Brussel) hoger zijn dan in landelijke regio’s. Dit vergroot de druk op jonge volwassenen om langer bij de ouders te blijven wonen. Het feit dat gemiddeld meer dan 20 % van de Belgen pas op of na 30 jaar het ouderlijk huis verlaat benadrukt dit. 

In de praktijk betekent dit dat in Vlaanderen de “gratis hotel mama”-variant relatief attractief is. Maar ook hier geldt dat de kosten voor ouders stijgen (energie, verwarming, housing maintenance). Bovendien heeft de Vlaamse overheid bepaalde beleidsmaatregelen (zoals woon­subsidies, huursubsidies) die invloed kunnen hebben op het moment van uit­huis­gaan.

Voor Brusselse en Vlaamse jongeren die in de stad willen blijven werken, kan wonen bij de ouders tijdelijk de enige betaalbare optie zijn. Dit beïnvloedt ook de mobiliteit: de stap naar zelfstandigheid kan uitgesteld worden.

Conclusie

De realiteit in Vlaanderen en België is dat het fenomeen “hotel mama” steeds vaker voorkomt: jonge volwassenen wonen langer bij hun ouders. Of dit gratis of betalend is, hangt af van de onderlinge afspraken en de financiële situatie. In veel gevallen is er wel een bijdrage, wat betekent dat het arrangement niet volledig gratis is. Vanuit sociaal-wetenschappelijk perspectief is dit geen eenvoudige luxe-keuze, maar vaak een adaptatie aan de economische en woningmarktomstandigheden. Voor ouders en jongeren is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken over kosten, duur, verantwoordelijkheden en toekomstplannen. Alleen zo kan het wonen bij de ouders een constructieve tussenoplossing zijn in plaats van een langdurige afhankelijkheids­val. 

Als je overweegt bij je ouders te blijven wonen of juist uit te trekken, is het belangrijk om na te gaan welke variant voor jou geldt (gratis of betalend), wat de verwachtingen zijn en hoe jouw toekomstige zelfstandig wonen eruit kan zien.