Dry needling is een behandelmethode die de laatste jaren sterk aan populariteit heeft gewonnen binnen de kinesitherapie en pijntherapie. De techniek maakt gebruik van dunne, steriele naalden die in de spieren worden ingebracht om spierspanning te verminderen, pijn te verlichten en de beweeglijkheid te verbeteren. Hoewel dry needling soms verward wordt met acupunctuur, is het wetenschappelijk en praktisch een heel andere methode. In dit uitgebreide artikel leggen we uit wat dry needling precies is, hoe het werkt, waarvoor het wordt gebruikt, wat de wetenschappelijke onderbouwing is en wat je kunt verwachten van een behandeling.

De oorsprong en ontwikkeling van dry needling

Dry needling vindt zijn oorsprong in de westerse geneeskunde en niet in de traditionele Chinese geneeskunde, zoals vaak wordt gedacht. De techniek werd in de jaren vijftig ontwikkeld door dr. Janet Travell en dr. David Simons, twee Amerikaanse artsen die het fenomeen van myofasciale pijn en triggerpoints onderzochten. Zij beschreven hoe kleine verhardingen in de spieren, ook wel “knopen” genoemd, pijn konden veroorzaken op andere plaatsen in het lichaam.

Door deze triggerpoints met een naald aan te prikken, merkten ze dat de spierspanning tijdelijk afnam en de pijn verminderde. Dit principe werd verder uitgewerkt door kinesitherapeuten en artsen over de hele wereld. In de jaren negentig kreeg dry needling meer aandacht in Europa, vooral in Nederland en België, waar het nu een erkende behandelmethode is binnen de kinesitherapie en sportgeneeskunde.

Wat gebeurt er bij dry needling

Bij dry needling gebruikt de therapeut een dunne, steriele naald die in een triggerpoint of gespannen spierzone wordt gebracht. Het doel is om een lokale twitch-respons uit te lokken, een kort en onwillekeurig samentrekken van de spiervezels. Deze reactie wijst erop dat de juiste spiervezels zijn aangeprikt en dat de spanning tijdelijk wordt onderbroken.

Na deze twitch-respons ontspant de spier, verbetert de doorbloeding en vermindert de pijn. De naald blijft slechts enkele seconden in de spier en er wordt geen vloeistof ingespoten, wat ook de naam verklaart: “dry” verwijst naar het feit dat er geen injectie wordt gegeven.

Triggerpoints en spierknopen

Triggerpoints zijn kleine, gevoelige zones in een spier die ontstaan door overbelasting, stress, slechte houding, een verkeerde beweging of langdurige spanning. Ze voelen vaak aan als harde knopen en kunnen lokale of uitstralende pijn veroorzaken. Typische kenmerken van triggerpoints zijn:

• lokale drukpijn in de spier
• uitstralende pijn naar een ander lichaamsdeel
• stijfheid of beperkte beweeglijkheid
• krachtverlies in de betrokken spier
• soms tintelingen of een doof gevoel

Dry needling richt zich specifiek op deze triggerpoints om de spierspanning te verlagen en het herstel te bevorderen.

Verschil tussen dry needling en acupunctuur

Hoewel dry needling en acupunctuur beide gebruikmaken van naalden, verschillen ze sterk in doel, techniek en theoretische achtergrond. Acupunctuur is gebaseerd op de traditionele Chinese geneeskunde en richt zich op het herstellen van de energiebalans in het lichaam via meridianen en acupunctuurpunten.

Dry needling daarentegen is gebaseerd op de westerse anatomie, neurologie en fysiologie. De behandelaar prikt rechtstreeks in de spieren, niet in energiebanen. Het doel is niet om energie te beïnvloeden, maar om spierspanning te verminderen en pijn te verlichten door het prikkelen van zenuwuiteinden en spiervezels.

Hoe werkt dry needling fysiologisch

De werking van dry needling is het resultaat van een combinatie van lokale en centrale effecten in het zenuwstelsel. Op lokaal niveau veroorzaakt het aanprikken van een triggerpoint een korte samentrekking van de spier, waarna de spanning afneemt. Dit komt doordat het naaldprikje de lokale doorbloeding herstelt, de ophoping van afvalstoffen vermindert en ontstekingsremmende stoffen vrijkomen.

Op centraal niveau beïnvloedt dry needling ook de pijnverwerking in het ruggenmerg en de hersenen. Door het activeren van sensorische zenuwvezels wordt de pijndrempel verhoogd, wat betekent dat het lichaam minder snel pijn ervaart. Bovendien worden neurotransmitters zoals endorfine en serotonine vrijgegeven, die een natuurlijke pijnstillende werking hebben.

Wanneer wordt dry needling toegepast

Dry needling wordt vaak gebruikt bij mensen met chronische of acute spierpijn, maar ook bij klachten die voortkomen uit een verkeerde houding of overbelasting. De techniek kan een aanvulling zijn op andere therapieën zoals oefentherapie, massage of manuele therapie.

Veel voorkomende indicaties zijn:

• nek- en schouderpijn
• rugpijn, inclusief lage rugklachten
• spanningshoofdpijn en migraine
• tenniselleboog of golferselleboog
• lies- of heupklachten
• knie- en kuitpijn
• overbelastingsletsels bij sporters
• kaak- en aangezichtspijn

Bij veel patiënten wordt dry needling gecombineerd met oefentherapie om de oorzaak van de spierspanning aan te pakken en herhaling te voorkomen.

Hoe verloopt een behandeling

Een sessie dry needling begint altijd met een intakegesprek en een lichamelijk onderzoek. De therapeut onderzoekt de spieren op spanning en zoekt naar triggerpoints door palpatie, oftewel met de vingers voelen. Wanneer een spierknoop wordt gevonden, legt de therapeut uit wat er zal gebeuren en brengt vervolgens de naald in.

De prik kan even pijnlijk zijn en een korte samentrekking van de spier veroorzaken, wat soms aanvoelt als een schokje. Nadien kan de spier tijdelijk stijf aanvoelen, vergelijkbaar met spierpijn na een intensieve training. Deze reactie verdwijnt meestal binnen één of twee dagen.

Na de behandeling wordt vaak aangeraden om voldoende water te drinken, lichte bewegingen te doen en de spieren warm te houden.

Is dry needling pijnlijk

De pijnbeleving verschilt per persoon en per spier. Sommige mensen voelen slechts een lichte prik, terwijl anderen een meer intense maar korte pijn ervaren. De korte samentrekking, of twitch, is een teken dat het juiste punt is geraakt. Veel patiënten geven aan dat ze na de behandeling een gevoel van ontspanning en bewegingsvrijheid ervaren.

Hoeveel sessies zijn nodig

Het aantal behandelingen varieert afhankelijk van de aard en duur van de klachten. Bij acute klachten kunnen één tot drie sessies voldoende zijn. Bij chronische pijn of langdurige spierspanning kan het nodig zijn om meerdere behandelingen te volgen, vaak gecombineerd met oefentherapie om de spierfunctie te herstellen.

Wetenschappelijke onderbouwing

De wetenschappelijke interesse in dry needling is de laatste decennia sterk toegenomen. Verschillende studies tonen aan dat dry needling effectief kan zijn bij de behandeling van myofasciale pijn en spiergerelateerde klachten.

Onderzoek gepubliceerd in het tijdschrift Pain Medicine (2013) liet zien dat dry needling bijdraagt aan een significante vermindering van pijnintensiteit en een verbetering van de beweeglijkheid bij patiënten met nek- en schouderpijn. Andere studies bevestigen dat dry needling positieve effecten heeft op chronische lage rugpijn, spanningshoofdpijn en sportgerelateerde spierklachten.

De effectiviteit hangt wel af van de ervaring van de behandelaar, de juiste identificatie van triggerpoints en een goed uitgewerkt behandelplan. De meeste onderzoekers zijn het erover eens dat dry needling vooral effectief is wanneer het wordt geïntegreerd in een bredere therapie, in combinatie met houdingsoefeningen, stretching en spierversterking.

Veiligheid en bijwerkingen

Dry needling is over het algemeen een veilige behandeling wanneer uitgevoerd door een opgeleide en erkende therapeut. De naalden die worden gebruikt zijn steriel en wegwerpbaar, waardoor infectierisico’s minimaal zijn.

Mogelijke, maar zeldzame bijwerkingen zijn:

• lichte blauwe plekken op de prikplaats
• tijdelijke stijfheid of spierpijn
• een vermoeid gevoel
• zelden duizeligheid of een lichte bloeddrukdaling

Een ernstige complicatie zoals een klaplong is uiterst zeldzaam en enkel mogelijk bij prikken in de buurt van de longstreek. Daarom wordt deze behandeling enkel uitgevoerd door therapeuten met een grondige kennis van de anatomie.

Dry needling bij sporters

Sporters gebruiken hun spieren intensief en ontwikkelen vaak triggerpoints door overbelasting of herhaalde bewegingen. Dry needling is daarom populair in de sportwereld, waar het wordt gebruikt om spierherstel te versnellen en prestaties te verbeteren.

Na een intensieve training of wedstrijd kan dry needling helpen om stijve spieren te ontspannen, de doorbloeding te verbeteren en afvalstoffen sneller af te voeren. Hierdoor herstellen sporters sneller en neemt het risico op blessures af.

Topatleten in disciplines zoals wielrennen, atletiek en voetbal maken vaak gebruik van dry needling als onderdeel van hun revalidatie of onderhoudsprogramma.

Dry needling bij hoofdpijn en kaakklachten

Veel hoofdpijnklachten, zoals spanningshoofdpijn of migraine, kunnen ontstaan door spierspanning in de nek en schouders. Triggerpoints in deze regio kunnen pijn uitstralen naar het hoofd en de slapen.

Door dry needling toe te passen op specifieke spieren zoals de trapezius, levator scapulae en sternocleidomastoideus, kan de spierspanning afnemen en de frequentie van hoofdpijnaanvallen verminderen.

Ook bij kaakpijn en temporomandibulaire dysfunctie (TMD) kan dry needling verlichting brengen. Spierspanning in de kauwspieren kan leiden tot pijn bij praten of eten. Door deze spieren te behandelen, neemt de spanning af en verbetert de functie van het kaakgewricht.

Wetenschappelijke discussie en beperkingen

Hoewel veel studies positieve resultaten tonen, is er binnen de medische wereld ook discussie over de precieze werking van dry needling. Sommige onderzoekers stellen dat de effecten deels te danken kunnen zijn aan placebo of aan de algehele aandacht die de patiënt krijgt.

Toch wijzen neurofysiologische studies op duidelijke veranderingen in spieractiviteit en doorbloeding na de behandeling, wat duidt op een echte fysiologische respons. De consensus is dat dry needling, mits correct toegepast, een waardevolle aanvullende therapie is binnen een breder behandelplan.

Wat zegt de patiënt

Veel patiënten rapporteren na enkele behandelingen een merkbare vermindering van pijn, meer bewegingsvrijheid en een betere nachtrust. Vooral mensen met chronische nek- of rugpijn ervaren vaak dat hun klachten sneller verbeteren dan bij massage alleen.

Het is echter belangrijk om realistische verwachtingen te hebben: dry needling is geen wondermiddel, maar een middel dat helpt om spierspanning te doorbreken zodat verdere revalidatie mogelijk wordt.

Praktische tips na een sessie

Na een dry needling behandeling kun je het herstel ondersteunen door:

• voldoende water te drinken om afvalstoffen af te voeren
• lichte beweging of stretching te doen
• warmte toe te passen op de behandelde spier
• zware inspanning of krachttraining tijdelijk te vermijden

Een gezonde levensstijl, met aandacht voor houding, beweging en rust, helpt om het effect van de behandeling te behouden.

Dry needling in België en Nederland

In België en Nederland is dry needling intussen goed ingeburgerd. Veel kinesitherapeuten zijn gespecialiseerd in deze techniek, en de vraag naar deze behandelingen blijft toenemen. Vooral in stedelijke regio’s zoals Antwerpen, Gent, Brussel, Leuven, Mechelen, Rotterdam en Amsterdam is het aanbod groot.

De meeste mutualiteiten vergoeden dry needling gedeeltelijk als onderdeel van een kinesitherapiebehandeling. Voor specifieke informatie over terugbetaling is het raadzaam om contact op te nemen met de eigen mutualiteit.

De toekomst van dry needling

De toekomst van dry needling ligt in verdere integratie met andere behandelvormen zoals oefentherapie, manuele therapie en revalidatietraining. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de effecten op het zenuwstelsel, het herstel van spierfunctie en de combinatie met andere therapieën zoals shockwave of elektrotherapie.

Daarnaast ontstaan er gespecialiseerde opleidingen voor kinesitherapeuten, waardoor de kwaliteit en veiligheid van de behandeling blijven toenemen.

Conclusie

Dry needling is een moderne, wetenschappelijk onderbouwde behandelmethode die gericht is op het verminderen van spierspanning en pijn door het aanprikken van triggerpoints. De techniek is gebaseerd op de westerse geneeskunde en verschilt duidelijk van acupunctuur.

Voor veel mensen met chronische of acute spierklachten kan dry needling een waardevolle aanvulling zijn op een kinesitherapeutisch behandelplan. De resultaten zijn vaak snel merkbaar: minder pijn, meer ontspanning en een betere beweeglijkheid.

Wie kiest voor dry needling, doet er goed aan een erkende en ervaren therapeut te raadplegen. Zo kan de behandeling veilig, effectief en met het beste resultaat verlopen.